دالر آمریکایی طی چندین دهه اخیر سلطه خود را بر تجارت جهانی و جریان سرمایه در جهان نگه‌داشته است. با این حال، برخی از کشورها به دنبال جایگزین‌هایی برای دالر آمریکایی هستند تا وابستگی خود را به ایالات متحده کاهش دهند.
این داده‌نمای افزایش دالر آمریکایی به عنوان ارز ذخیره بین‌المللی مسلط و تلاش‌های اخیر کشورهای مختلف برای دالررزدایی و کاهش وابستگی خود به سیستم مالی ایالات متحده را نشان می‌دهد.
نفوذ و سلطه دالر از کجا آغاز شد؟
ایالات متحده تقریباً یک شبه، پس از جنگ جهانی اول به قدرت مالی پیشرو تبدیل شد. این کشور تنها در سال 1917 وارد جنگ شد و بسیار قوی‌تر از همتایان اروپایی خود نیز ظهور کرد.
پس از پایان جنگ و برنده شدن جناح متفقین در نتیجه، دالر شروع به جابجایی پوند استرلینگ به عنوان ارز ذخیره بین المللی کرد و ایالات متحده نیز به دریافت کننده قابل توجهی از جریان طلای دوران جنگ تبدیل شد.
بعداً در سال 1944، زمانی که 44 کشور جهان توافقنامه برتون وودز را امضا کردند، نقش دالر برازنده‌تر شد و یک رژیم مبادله ارز بین‌المللی جمعی با دالر آمریکایی ایجاد گردید که به نوبه خود با ارزش طلا مرتبط بود.
در اواخر دهه 1960، صادرات اروپا و جاپان با صادرات ایالات متحده رقابتی‌تر گردید. عرضه زیادی دالر در سرتاسر جهان وجود داشت که پشتیبانی از دلار توسط طلا را دشوار می‌ساخت. رئیس‌جمهور نیکسون تبادله مستقیم دالر آمریکایی به طلا را در سال 1971 متوقف ساخت. این امر به استاندارد طلا و هم به محدودیت مقدار پول قابل چاپ پایان داد.
اگرچه دالر به عنوان ارز ذخیره بین المللی همچنان باقی مانده است، اما از آن زمان به بعد دالر آمریکایی به طور فزاینده‌ای قدرت خرید خود را از دست داده است.
گام های روسیه و چین به سمت دالرزدایی
برخی از کشورها با نگرانی در مورد تسلط آمریکا بر سیستم مالی جهانی و توانایی این کشور برای استفاده از آن به‌عنوان «سلاح»، جایگزین‌هایی را برای کاهش هژمونی دالر روی‌دست گرفته اند.
از آنجایی که ایالات متحده و سایر کشورهای غربی در پاسخ به حمله روسیه به اوکراین، تحریم‌های اقتصادی علیه روسیه وضع کردند، مسکو و دولت چین برای کاهش اتکا به دالر و ایجاد همکاری بین سیستم‌های مالی خود دست باهم دادند. از آغاز تهاجم در سال 2022، تجارت روبل-یوآن هشتاد برابر افزایش یافته است. به گزارش خبرگزاری روسی ودموستی، روسیه و ایران همچنین در حال همکاری برای راه اندازی یک ارز دیجیتال با پشتوانه طلا هستند.
علاوه بر این، بانک‌های مرکزی (به‌ویژه روسیه و چین) طلا را با سرعت خیلی بالا از سال 1967 خریداری کرده‌اند، زیرا کشورها به سمت تنوع بخشیدن ذخایر خود فراتر از دالر حرکت می‌کنند.
چگونه کشورها وابستگی به دالر را کاهش می‌دهند
دالرزدایی اکنون یک موضوع داغ در بسیاری نقاط از جهان است:
- در ماه‌های اخیر، برزیل و آرژانتین درین اواخر روی ایجاد یک ارز مشترک برای دو اقتصاد بزرگ آمریکای جنوبی بحث کرده‌اند.
- در ماه جنوری (ژانویه) 2023 در کنفرانسی در سنگاپور، چند رهبر پیشین کشورهای آسیای جنوب شرق روی تلاش‌های در حال انجام دالرزدایی بحث کرده‌اند.
- به گزارش رویترز، امارات متحده عربی و هند در حال مذاکره برای استفاده از روپیه هندی برای تجارت کالاهای غیرنفتی با تغییر ارزش دالر هستند.
- برای اولین بار پس از 48 سال، عربستان سعودی اعلام کرد که این کشور نفت‌خیز برای تجارت با ارزهای غیر از دالر آمریکایی آماده است.
با وجود این تحرکات، کمتر کسی انتظار دارد که به این زودی شاهد پایان وضعیت حاکمیت جهانی دالر باشد. در حال حاضر، بانک‌های مرکزی کشورهای جهان هنوز هم حدود 60 درصد از ذخایر ارزی خود را به دالر آمریکایی نگهداری می‌کنند.
منبع: ویژوال‌کاپیتالیست
