آینده شرکت آمازون - زندگی پس از جف

در تاریخ دوم فوریه شرکت آمازون، سومین شرکت باارزش آمریکا، بهترین سود سه‌ماهه خود را اعلام کرد. سودی که به دلیل دوران پاندمی و قرنطینه شدن مشتریان در خانه‌هایشان با رشد 44درصدی نسبت به سال گذشته افزایش چشمگیری داشته و از مرز 100 میلیارد دلار گذشته است. چنین عملکردی بسیار درخشان است. ولی همه داستان این نیست. در همان روز شرکت اعلام کرد، جف بزوس، مدیر و موسس شرکت، بعد از نزدیک به 30 سال، در تابستان از سمت خود به عنوان مدیر اجرایی کناره‌گیری خواهد کرد.

البته آقای بزوس شرکت را ترک نمی‌کند. او قصد دارد به طبقه بالاتر نقل مکان کرده تا پست رئیس اجرایی را تصاحب کند. این پست به او اجازه خواهد داد تا هم در تصمیم‌گیری‌های مهم شرکت آمازون نقش داشته باشد و هم با زمان بیشتری که در اختیار دارد بتواند در حوزه‌های دیگر مانند اکتشافات فضایی، مبارزه با تغییرات اقلیمی و مدیریت واشنگتن‌پست، روزنامه‌ای که در سال 2013 خریداری کرد، وقت بیشتری صرف کند. جانشین او به عنوان مدیر‌عامل، اندی جسی است، یکی از قدیمی‌ترین کارمندان آمازون و کسی که خدمات وب آمازون (AWS)، بخش بسیار پرسود محاسبات ابری (cloud computing) این شرکت را طراحی و راه‌اندازی کرد.

بعد از اعلام این خبر، همه رسانه‌ها پر شد از تحسین مردی که در سال 1994 پشت میزی که با یک در چوبی بازیافتی ساخته شده بود، شروع به فروش کتاب در اینترنت کرد. برنستاین، یک کارگزار بورس، آقای بزوس را مرد بزرگ همه دوران نامید. آقای بزوس به طور قطع شهرت زیادی به دست آورده. در سال 2019، آمازون 5 /3 میلیارد بسته تحویل مشتریان داد که معادل نیمی از جمعیت زمین است. این تازه قبل از شروع پاندمی و سیر صعودی خریدهای آنلاین بود. نظارت موشکافانه و سختگیرانه او بر کارمندان آمازون، به طوری که باید هرروز مانند روز اول کاری‌شان در این شرکت کار کنند، به آمازون کمک کرده که به حوزه‌های جدیدی از کسب‌و‌کار وارد شود، حوزه‌هایی مانند بلندگوهای هوشمند تا تماشای آنلاین فیلم و تبلیغات و محاسبات ابری(cloud computing). ارزش این شرکت از شروع کار آن در سال 1997، سه هزار برابر شده است.

آقای جسی با تصاحب این پست حسادت‌برانگیز مدیریتی، با مشکلات زیادی باید دست‌و‌پنجه نرم کند. این شرکت در بعضی بازارهای خارجی و همچنین با سازمان‌های آمریکایی مبارزه با انحصار، با چالش‌های فراوانی روبه‌روست. ولی با این حال آمازون نسبت به بسیاری از شرکت‌های دیگر که مشکلات مشابهی دارند، در شرایط بهتری قرار دارد.برای یک موسس شرکت، رها کردن آن معمولاً کار بسیار سختی است. اولین سوالی که به ذهن می‌رسد این است که آقای بزوس چه اندازه کنترل بر روی شرکت خواهد داشت. نیک مکوایر، از شرکت تحقیقاتی CCS Insight می‌گوید: «به نظر می‌آید چاره‌ای نیست جز اینکه آقای بزوس در چند سال اول کنترل کمتری روی شرکت داشته باشد.» و واقعیت هم این است که آقای بزوس برای حفظ شهرت و محبوبیت شرکتش، نیازی به نظارت و مدیریت روزانه ندارد. آرون لوی، مدیر شرکت محاسبات ابری باکس، معتقد است: «شرکت آمازون دارای قوی‌ترین فرهنگ مدون در میان شرکت‌های فناوری است و این‌طور طراحی شده که از موسس خود عمر طولانی‌تری داشته باشد.»آقای جسی به نظر بیشتر یک انتخاب برای ادامه راه جف بزوس است نه انتخابی برای ایجاد تحولی بزرگ و انقلابی. مدیر مالی آمازون، برایان اولساوسکی، تاکید دارد که انتخاب اندی جسی هیچ تاثیری بر درآمد آمازون نخواهد داشت زیرا «او سابقه طولانی مانند جف بزوس در آمازون دارد». آقای جسی از سالی که آمازون تبدیل به شرکت سهامی شد در این شرکت حضور داشته و از همان زمان رابطه نزدیکی با جف برقرار کرده است. از همان ابتدا او شخصیتی جزئی‌نگر و کم‌حرف مانند خود آقای بزوس از خود نشان داد.چنین تحلیل‌هایی البته به این معنا نیست که شاهد هیچ تغییری در این شرکت نخواهیم بود. اگرچه آقای برنستاین، انتظار دارد در چند سال آینده، درآمدهای حاصل از خرده‌فروشی آمازون همچنان دو‌سوم از درآمد کلی این شرکت را پوشش بدهد، ولی تا قبل از سال 2024 تبلیغات آنلاین تبدیل به بزرگ‌ترین منبع درآمد این شرکت خواهد شد که از درآمد حاصل از محاسبات ابری نیز پیشی خواهد گرفت. سال گذشته جف ویلک، که مسوول بخش خرده‌فروشی شرکت بود، اعلام کرد که می‌خواهد شرکت را ترک کند که نبود او آقای جسی را از یک نیروی کار باتجربه محروم خواهد کرد.مشتریان در آمریکا از این شاکی هستند که آمازون تبدیل به بازار سمساری پر از اجناس بنجل شده، که نظرات ساختگی و دروغین در مورد آنها در سایت منتشر می‌شود. البته این نظر مانع از خرید آنلاین آنها نشده، ولی این نوع انتقادها می‌تواند به یک معضل جدی تبدیل شود. این مدیر تازه‌وارد باید همچنین تصمیم بگیرد که آیا می‌توان در کشورهایی مانند آمریکای جنوبی و هند که رقابت بسیار شدید و میزان فروش بالا بوده شرکت را توسعه داد یا خیر.یکی از نگرانی‌های سرمایه‌گذاران این است که سابقه آقای جسی در بخش محاسبات ابری این شرکت، او را در مدیریت خرده‌فروشی دچار مشکل کند. ولی هستند کسانی که مایل‌اند بخش خدمات پولساز وب آمازون از شرکت مادر جدا شده و تبدیل به شرکت مستقلی شود و کنجکاو هستند بدانند آیا مردی که خود پایه‌گذار این بخش از شرکت بوده اشتیاقی برای چنین حرکت جسورانه‌ای دارد یا خیر.اینها تنها دردسرهای آقای جسی در آینده نیستند. نیاز شرکت آمازون به نیروی کار در بخش انبار و نظارت‌های آزاردهنده این شرکت بر کارکنان خود، همیشه مورد انتقاد بوده است. شرکت با پرداخت حداقل دستمزد 15 دلار و هزینه‌های زیادی که انجام داده، در تلاش بوده تا شرایط کاری را بهبود ببخشد ولی همچنان با موج انتقادها روبه‌رو است، به خصوص در زمینه مخالفت شرکت با تشکیل اتحادیه کارگران بخش حمل‌و‌نقل. بسیاری از برنامه‌ریزان پردرآمد وب آمازون نیز با همکاران خود در بخش انبار همدردی می‌کنند. در ماه می، تیم بری یکی از مدیران خدمات وب آمازون استعفا کرد. دلیل این استعفا انزجار او از رفتار بزدلانه شرکت در اخراج کارمندانی بود که از ضعف پروتکل‌های بهداشتی در دوران پاندمی از عملکرد شرکت شکایت کرده بودند.همزمان با وعده‌های آرمانی این غول فناوری، موفقیت آمازون باعث شده این شرکت توجه سازمان‌های مبارزه با انحصار در آمریکا را به خود جلب کند. آنها نگران این هستند که آمازون در سایت خود، از اطلاعات به‌دست‌آمده از فروشنده‌های خرد استفاده کرده و فروش محصولات تولید‌شده در شرکت‌ها و کارخانه‌ها را مستقیماً انجام داده و با این کار فروشنده‌های واسط را از کار بیکار کند. گزارشی که در کنگره آمریکا در سال 2020 تهیه شد ادعا می‌کرد که آمازون از درآمد کلان خود از خدمات وب آمازون برای رونق بخشیدن به فروش‌های بدون سود خود استفاده می‌کند. البته آمازون برای تهیه این گزارش هیچ همکاری‌ای با کنگره نکرده بود. بعضی مسوولان سیاسی مایل هستند که آمازون را از رقابت با فروشندگان خرد بازدارند یا حتی صحبت از تجزیه این شرکت کرده‌اند. آمازون همیشه هرگونه عملکرد اشتباه در این زمینه را رد کرده است.بعضی ادعا می‌کنند که این شرایط بغرنج سیاسی باعث شده آقای بزوس از سمت خود کناره‌گیری کند. ولی آقای بزوس همه نشانه‌های مردی با قدرتی متفاوت را داراست. وقتی بیل گیتس در سال 2000 از مایکروسافت کناره‌گیری کرد، با تمام وجود فعالیت در سازمان گیتس را که بزرگ‌ترین خیریه خصوصی در دنیا و تامین‌کننده مالی برای تحقیقاتی در زمینه مالاریا و ایدز به شمار می‌آید، شروع کرد. شاید آقای بزوس با ثروتی حدود دو میلیارد دلار که از ثروت بیل‌گیتس نیز بیشتر است بخواهد تمرکز فعالیت‌هایش را مانند بیل‌گیتس تغییر دهد. او دغدغه‌های محیط‌زیستی دارد: به گفته او مصرف روزافزون منابع با ساختار محدود این کره خاکی هماهنگی ندارد. در میان سایر فعالیت‌های تجاری‌اش، Blue Origin، شرکت موشکی بزوس، شرکت مورد علاقه او محسوب می‌شود. مانند ایلان ماسک، که ثروتش امسال از جف بزوس پیشی گرفت، آقای بزوس نیز مثل یک کارآموز شیفته هوافضاست و شرکت Blue Origin او در حال همکاری با پروژه آمریکایی برگرداندن فضانوردان به زمین است.در سال 2019، آقای بزوس دورنمایی از زندگی آینده را به تصویر کشید که در آن یک تریلیون انسان در محل‌های مسکونی بزرگ و ساخته دست بشر زندگی می‌کنند و زمین از فشار جمعیت زیاد نجات پیدا کرده است. این نظریه آخرالزمانی، کمی جسورانه به نظر می‌رسد. برای آقای بزوس چنین رویایی از مدیریت یک فروشگاه آنلاین با مراکز داده‌پردازی عظیم و تابلوهای تبلیغاتی دیجیتال خیلی جذاب‌تر می‌تواند باشد، حتی اگر این فروشگاه آنلاین، غول فناوری مانند آمازون باشد.

منبع: اکونومیست