سریلانکا در حال حاضر در یک بحران اقتصادی و سیاسی گسترده‌ای قرار دارد که اخیراً با عدم توانایی در بازپرداخت بدهی‌های خود به اوج خود رسیده است. این کشور همچنین از نظر ذخایر ارزی تقریباً خالی است، که توانایی خرید اجناس و کالاهای وارداتی را به‌شدت کاهش داده و قیمت‌های داخلی کالاها را افزایش داده است.
دلایل متعددی برای این بحران وجود دارد و آشفتگی اقتصادی باعث اعتراضات و خشونت‌های گسترده در سراسر این کشور گردیده است. دراین داده‌نمای برخی از عناصری که منجر به وضعیت فعلی سریلانکا شده است را به تحلیل گرفته ایم.
جدول زمانی رویدادها
مشکلات جاری در سریلانکا پس از سال‌ها سوءمدیریت اقتصادی ببار آمده است. در اینجا یک جدول زمانی مختصری را یادآور می‌شویم که فقط به برخی از عوامل اخیر اشاره دارند.
سال 2009
در سال 2009، جنگ داخلی چندین دهه‌ای این کشور پایان یافت و تمرکز دولت به سمت تولید داخلی معطوف شد. با این حال، فشار بر تولید و فروش داخلی به جای صادرات، اتکا به کالاهای خارجی را افزایش داد.
سال 2019
کاهش بی‌مورد مالیات بر درآمد در سال 2019 اعمال شد که منجر به زیان‌های قابل‌توجهی در درآمد دولت شد و کشوری را که از قبل با کمبود نقدینگی مواجه بود، بیشتر تخلیه کرد.
سال 2020
همه‌گیری COVID-19 جهان را تحت تأثیر قرار داد و باعث بسته شدن مرزها در سطح جهان شد و یکی از پرسودترین صنایع سریلانکا را خفه کرد. قبل از همه‌گیری، در سال 2018، گردشگری نزدیک به 5 درصد از تولید ناخالص داخلی این کشور را تشکیل می‌داد و بیش از 388000 شغل بابت گردشگری درین کشور موجود بود. در سال 2020، سهم گردشگری از تولید ناخالص داخلی به 0.8 درصد کاهش یافت و بیش از 40000 شغل در آن نقطه از دست رفت.
سال 2021
اخیراً، دولت سریلانکا واردات کودهای شیمیایی ساخت خارج را ممنوع کرده است. این ممنوعیت به منظور مقابله با کاهش ذخایر ارزی کشور بود.
با این حال، با تنها کودهای محلی و ارگانیک در دسترس کشاورزان، یک شکست عظیم در محصول رخ داد و متعاقباً سریلانکا مجبور شد به شدت به واردات به‌ویژه مواد غذایی تکیه کند و ذخایر ارزی‌اش را بیشتر کاهش دهد.
اپریل 2022
در اوایل ماه اپریل سال جاری، تظاهرات گسترده‌ای که خواستار استعفای رئیس جمهور گوتابایا راجاپاکسا بودند، در شهر کلمبو، پایتخت سریلانکا، آغاز شد.
می 2022
در ماه می، هواداران حامی دولت به طور وحشیانه‌ای به معترضان حمله کردند. متعاقبا، نخست وزیر ماهیندا راجاپاکسا، برادر رئیس جمهور راجاپاکسا، استعفا داد و رانیل ویکرمسینگه، نخست وزیر سابق، جایگزین وی شد.
جون 2022
اخیراً، دولت یک هفته کاری چهار روزه را تصویب کرد تا به شهروندان اجازه دهد یک روز اضافی برای کشت و زرع مواد غذایی داشته باشند، زیرا قیمت‌ها همچنان بالا می‌رود. تورم مواد غذایی در ماه می بیش از 57 درصد افزایش یافت.
علاوه بر این، افزایش قیمت غلات ناشی از جنگ در اوکراین و افزایش قیمت سوخت در سطح جهانی باعث ایجاد وضعیت وخیم در سریلانکا شده است.
اطلاعات کلیدی
اقتصاد ما کاملاً فروپاشیده است. __ نخست وزیر رانیل ویکرمسینگه هفته گذشته به پارلمان گفت.
یکی از دلایل اصلی بحران اقتصادی در سریلانکا وابستگی به واردات و میزان هزینه شده برای آن است. بیایید نگاهی به این اعداد بیندازیم:
کل واردات در سال 2021 = 20.6 میلیارد دالر
کل واردات در سال 2022 (تا ماه مارچ) = 5.7 میلیارد دالر
در مقابل، آخرین میزان ذخایر ارز خارجی گزارش شده در این کشور به رقم افتضاح 50 میلیون دالری رسیده است که از 7.6 میلیارد دالر در سال 2019، بیشتر از 99 درصد کاهش یافته است.
براساس گزارش بانک مرکزی کشور، برخی از عمده واردات در سال 2021 عبارتند از:
نفت پالایش شده = 2.8 میلیارد دالر
نساجی = 3.1 میلیارد دالر
محصولات شیمیایی = 1.1 میلیارد دالر
غذا و نوشیدنی‌ها = 1.7 میلیارد دالر
البته، بدون پول نقد برای خرید این کالاها از خارج، سری‌لانکایی‌ها با وضعیت وخیم‌تری روبرو هستند.
علاوه بر این، بدهی‌های سریلانکا بسیار زیاد است و توانایی آن‌ها برای افزایش ذخایر ارزی شان را مختل می‌کند. اخیراً آن‌ها در پرداخت وام 78 میلیون دالری از طلب‌کاران بین‌المللی کوتاهی کرده اند و این کشور در مجموع 50.7 میلیارد دالر وام گرفته است.
بزرگترین منبع بدهی آن‌ها به دلیل استقراض‌های بازار است و پس از آن وام‌های گرفته شده از بانک توسعه آسیایی، چین و جاپان و دیگران است.
معنیش چیست؟
سریلانکا خانه بیش از 22 میلیون نفر است که به سرعت توانایی خرید کالاهای روزمره را از دست می‌دهند. تورم مصرف کننده در پایان ماه می به 39 درصد رسید.
به دلیل قطع برق به منظور صرفه‌جویی در مصرف انرژی و مواد سوخت، مکاتب در حال حاضر تعطیل هستند و کودکان در طول روز جایی برای رفتن ندارند. معترضانی که خواهان استعفای رئیس جمهور هستند، ماه‌ها در پایتخت اردو زده اند و با گاز اشک آور پلیس و واکنش شدید حامیان رئیس جمهور راجاپاکسا مواجه شده اند، اما بسیاری نیز با خشونت پاسخ داده اند.
هند و چین توافق کرده‌اند که به این کشور کمک بفرستند و صندوق بین‌المللی پول نیز به تازگی وارد کشور شده است تا در مورد کمک مالی گفتگو کند. علاوه بر این، دولت وزیرانی را به روسیه فرستاد تا در مورد توافقی برای واردات نفت با تخفیف گفتگو کنند.
پیش‌بینی و هشدار برای کشورهای کم درآمد
دولت‌ها برای خرید کالا از خارج به ارز نیاز دارند. بدون توانایی خرید یا استقراض ارز خارجی، دولت سریلانکا نمی‌تواند کالاهای اساسی بسیار مورد نیاز، از جمله مواد غذایی و مواد سوخت را خریداری کند، که منجر به افزایش بیشتر قیمت‌های داخلی می‌شود.
علاوه بر این، نکول در پرداخت وام‌ها، سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی را کاهش می‌دهد و ارزش پول ملی سقوط می‌کند و وام گرفتن در آینده را نیز دشوارتر می‌سازد.
آنچه در سریلانکا اتفاق می‌افتد ممکن است پیش‌نمایشی شومی برای سایر کشورهای بادرآمد پایین و متوسط باشد، زیرا خطر مشکلات بدهی در سطح جهانی همچنان در حال افزایش است.
اخیراً یک ابتکار تازه تحت عنوان «ابتکار تعلیق خدمات بدهی (Debt Service Suspension Initiative یا DSSI) از سوی کشورهای گروه 20 روی دست گرفته شد که حدود 13 میلیارد دالر بدهی را از آغاز همه‌گیری تا اواخر سال 2021 به حالت تعلیق درآوردند.
برخی از کشورهای DSSI و کشورهای بادرآمد پایین (LIC) که با خطر بالایی از مشکلات بدهی روبرو اند، شامل زامبیا، اتیوپی و تاجیکستان می‌شوند.
در روزها و هفته‌های آینده می‌بینیم که گام‌های بعدی سریلانکا در مدیریت این وضعیت می‌تواند نمونه‌ای باارزشی مفید برای سایر کشورهای در معرض خطر باشد و یاهم هشداری قابل توجه‌ای برای آن‌ها قرار گیرد.
به‌روز رسانی‌های در حال حاضر
طی چند روز اخیر، وضعیت در سریلانکا به طور قابل توجهی تغییر کرده است. معترضان پاسخ تقاضای اصلی خود را دریافت کرده اند که خواستار کناره گیری رئیس جمهور راجاپاکسا از قدرت هستند - هم او و هم نخست وزیر ویکرمسینگه با استعفا موافقت کرده اند. این پس از آن صورت می‌گیرد که معترضان به کاخ رئیس جمهور یورش بردند و باعث فرار وی از کشور شدند.
منبع: ویژوال کاپیتالیست | برگردان: دانشنامه اقتصاد و مدیریت
